روز شکرگزاری در چه ماهی است؟ ایران و جهان

شکرگزاری مفهومی است که در فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف به شکل‌های متفاوتی جشن گرفته می‌شود و تاریخ آن بسته به سنت‌ها و تقویم‌های محلی متفاوت است. در این مقاله به بررسی زمان برگزاری روز شکرگزاری در ایران و برخی کشورهای جهان می‌پردازیم تا درک کاملی از این موضوع به دست آید.

هدف این است که با زبانی ساده و روان، اطلاعات دقیق و کاربردی ارائه شود و هیچ ابهامی برای خواننده باقی نماند.

در ایران، مفهوم شکرگزاری به صورت مستقیم با تعطیلات رسمی یا روز خاصی که به نام “روز شکرگزاری” شناخته شود، گره نخورده است، اما در سنت‌ها و آیین‌های ایرانی، روزهایی وجود دارند که به نوعی با شکرگزاری و قدردانی از نعمت‌ها مرتبط هستند. یکی از مهم‌ترین این مناسبت‌ها، جشن مهرگان است. مهرگان که به عنوان جشن پاییز یا جشن برداشت محصول شناخته می‌شود، در روز دهم مهر (معمولاً برابر با دوم اکتبر در تقویم میلادی) برگزار می‌شود. این جشن ریشه در فرهنگ باستانی ایران دارد و به پاسداشت نعمت‌های طبیعت، برداشت محصول و مهربانی خداوند اختصاص دارد.

در این روز، مردم با پوشیدن لباس‌های نو، جمع شدن دور سفره‌های پر از غذا و میوه‌هایی مثل انار و انگور، و همچنین انجام مراسم شاد، از نعمت‌های زندگی تشکر می‌کنند. مهرگان در ماه مهر، که هفتمین ماه سال خورشیدی است و از حدود 31 شهریور تا 29 مهر ادامه دارد، قرار گرفته و به نوعی می‌توان آن را معادل روز شکرگزاری در فرهنگ ایرانی دانست.

در مقابل، در جهان و به‌ویژه در کشورهایی مثل ایالات متحده، روز شکرگزاری به شکلی رسمی‌تر و شناخته‌شده‌تر برگزار می‌شود. در آمریکا، روز شکرگزاری (Thanksgiving Day) هر سال در چهارمین پنج‌شنبه ماه نوامبر جشن گرفته می‌شود. ماه نوامبر یازدهمین ماه تقویم میلادی است و معمولاً از 1 نوامبر (10 آبان) تا 30 نوامبر (9 آذر) طول می‌کشد.

این روز به پاسداشت برداشت محصول و قدردانی از نعمت‌های زندگی اختصاص دارد و ریشه در تاریخ مهاجران اولیه آمریکا دارد که پس از برداشت موفق محصول، جشنی برای شکرگزاری برگزار کردند. در این روز، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند، غذاهای سنتی مثل بوقلمون، سیب‌زمینی شیرین و پای کدوحلوایی می‌خورند و لحظاتی را به شکرگزاری و سپاس اختصاص می‌دهند.

در کانادا نیز روز شکرگزاری وجود دارد، اما زمان آن متفاوت است. در کانادا، این روز در دومین دوشنبه ماه اکتبر برگزار می‌شود. اکتبر، دهمین ماه تقویم میلادی، از 1 اکتبر (9 مهر) تا 31 اکتبر (9 آبان) است.

این تاریخ کمی زودتر از شکرگزاری آمریکایی است، زیرا فصل برداشت در کانادا به دلیل آب‌وهوای سردتر، زودتر به پایان می‌رسد. هدف این روز نیز مانند آمریکا، شکرگزاری برای نعمت‌ها و برداشت محصول است و خانواده‌ها با غذاهای مشابه و مراسم گرم و صمیمی آن را جشن می‌گیرند.

در برخی کشورهای دیگر، شکرگزاری به شکل متفاوتی برگزار می‌شود. برای مثال، در ژاپن، روزی به نام “روز شکرگزاری کار” (Kinro Kansha no Hi) در 23 نوامبر (2 آذر) جشن گرفته می‌شود. این روز در اصل برای قدردانی از کارگران و تلاش آن‌ها در جامعه است، اما به نوعی شکرگزاری از نعمت‌های زندگی را نیز در بر می‌گیرد.

در آلمان، جشن برداشت (Erntedankfest) معمولاً در اواخر سپتامبر یا اوایل اکتبر (اواخر شهریور تا اوایل مهر) برگزار می‌شود و به شکرگزاری برای محصولات کشاورزی اختصاص دارد. این تاریخ‌ها نشان می‌دهد که شکرگزاری در جهان معمولاً با فصل برداشت محصول مرتبط است و در ماه‌های پاییزی، یعنی بین سپتامبر تا نوامبر (شهریور تا آذر)، متمرکز است.

در فرهنگ اسلامی، که در ایران نیز جایگاه ویژه‌ای دارد، شکرگزاری بیشتر به صورت یک عمل روزانه و معنوی دیده می‌شود تا یک روز خاص در تقویم. با این حال، برخی اعیاد مثل عید فطر (که پایان ماه رمضان را جشن می‌گیرد) یا عید قربان، به نوعی با شکرگزاری همراه هستند. تاریخ این اعیاد بر اساس تقویم قمری تعیین می‌شود و هر سال در تقویم میلادی تغییر می‌کند.

برای مثال، در سال 1404 خورشیدی (2025 میلادی)، عید فطر احتمالاً در اواخر مارس یا اوایل آوریل (فروردین) و عید قربان در اواسط ژوئن (خرداد) خواهد بود. این روزها فرصتی برای تشکر از خداوند به خاطر نعمت‌های زندگی و فرصت عبادت هستند و با دعا، غذا دادن به نیازمندان و شادی همراه می‌شوند.

با توجه به این تفاوت‌ها، می‌توان گفت که در ایران، مهرگان در ماه مهر (شهریور-مهر) نزدیک‌ترین جشن به مفهوم شکرگزاری است، در حالی که در جهان، شکرگزاری اغلب در ماه‌های پاییزی تقویم میلادی، به‌ویژه اکتبر و نوامبر (مهر تا آذر)، برگزار می‌شود.

این تنوع نشان‌دهنده تأثیر فرهنگ، آب‌وهوا و تاریخ هر منطقه بر زمان‌بندی شکرگزاری است. در ایران، به دلیل استفاده از تقویم خورشیدی، شکرگزاری با چرخه طبیعی سال هماهنگ است، در حالی که در کشورهای غربی، تقویم میلادی مبنای تعیین این روزهاست.

برای اینکه این موضوع کاربردی‌تر شود، اگر بخواهید روز شکرگزاری را در زندگی خودتان جشن بگیرید، می‌توانید با توجه به فرهنگ خودتان زمان آن را انتخاب کنید. در ایران، می‌توانید دهم مهر را به عنوان روزی برای شکرگزاری از نعمت‌ها در نظر بگیرید و با جمع کردن خانواده و دوستان، یک وعده غذای ساده اما معنادار تهیه کنید. در سطح جهانی، اگر به سنت آمریکایی علاقه دارید، می‌توانید چهارمین پنج‌شنبه نوامبر را انتخاب کنید و با الهام از آن، روزی را به قدردانی اختصاص دهید.

نکات و ترفندهای تکمیلی

خب، حالا که بحث رسمی تموم شد، بذار یه چند تا نکته باحال بگم! تو ایران اگه بخوای یه روز شکرگزاری بذاری، مهرگان تو مهرماه خیلی حال می‌ده؛ هم هواش خوبه، هم میوه‌های پاییزی مثل انار و انگور دم دستته. یه سفره بنداز، دو سه تا دوست دعوت کن و بگو هر کی یه چیزی که بابتش شکرگزاره بگه، هم حال دلت خوب می‌شه، هم یه خاطره باحال می‌مونه.

تو جهان هم اگه بخوای مثلاً به سبک آمریکایی‌ها شکرگزاری کنی، چهارمین پنج‌شنبه نوامبر رو یادت باشه؛ یه مرغ یا بوقلمون کوچیک درست کن و با فامیل دور هم باش. یه ترفندم اینه که اگه تقویم قمری رو دنبال می‌کنی، عید فطر یا قربان رو بچسبونی به شکرگزاری، چون هم حال‌وهوای معنویش قشنگه، هم به هر حال یه عیدی چیزی بهت می‌رسه! در کل، هر ماهی که باشه، شکرگزاری رو یه بهونه کن که حال خودتو خوب کنی!