میراث جهانی یونسکو کجاست؟ آمارهای جالبی که باید بدانید
میراث جهانی یونسکو استشامل ۱۲۴۸ سایت فرهنگی و طبیعی در ۱۷۰ کشور است، از تخت جمشید در ایران تا ماچو پیچو در پرو. اروپا با ۴۹۱ سایت پیشتاز است، در حالی که ایران با ۲۸ سایت، رتبه دهم را دارد. این گنجینه‌ها، از جمله پرسپولیس و جنگل‌های هیرکانی، تاریخ و طبیعت را حفظ می‌کنند و سالانه یک میلیارد بازدیدکننده جذب می‌کنند. برای کشف، به سایت یونسکو سر بزنید یا از تورهای مجازی استفاده کنید. ساختمان سازمان یونسکو در پاریس، فرانسه قرار دارد.
در این مقاله، با بررسی توزیع جغرافیایی، آمارهای کلیدی و حقایق جالب، شما را به سفری می‌بریم تا بفهمید میراث جهانی یونسکو کجاست و چرا باید آن‌ها را بشناسید. اگر به دنبال کشف رازهایی هستید که جهان را زیباتر می‌کنند، همراه ما باشید.
میراث جهانی یونسکو چیست؟
میراث جهانی یونسکو، مجموعه‌ای از مکان‌های فرهنگی، طبیعی یا ترکیبی است که توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به عنوان دارای “ارزش جهانی برجسته” شناخته می‌شوند.
این مفهوم بر اساس کنوانسیون ۱۹۷۲ یونسکو شکل گرفته و هدفش حفظ این گنجینه‌ها برای نسل‌های آینده است. سایت‌های میراث جهانی می‌توانند بناهای تاریخی مانند تخت جمشید، مناظر طبیعی مانند کویر لوت، یا ترکیبی از هر دو مانند شهر مقدس مکه باشند.
حقیقت جالب: اولین سایت ثبت‌شده در ۱۹۷۸، جزایر گالاپاگوس در اکوادور بود، که الهام‌بخش نظریه تکامل داروین شد و هنوز هم یکی از پربازدیدترین سایت‌های طبیعی است.
معیارهای ثبت در فهرست یونسکو
برای ثبت، هر سایت باید حداقل یکی از ده معیار یونسکو را برآورده کند: شش معیار فرهنگی (مانند شاهکار هنری یا شهادت تاریخی) و چهار معیار طبیعی (مانند تنوع زیستی یا پدیده‌های زمین‌شناختی). فرآیند ثبت، که توسط کشورهای عضو پیشنهاد می‌شود، سالانه توسط کمیته میراث جهانی بررسی می‌شود.
تا ۲۰۲۵، ۹۵۲ سایت فرهنگی، ۲۳۱ سایت طبیعی و ۴۰ سایت ترکیبی ثبت شده‌اند. اما… ثبت تضمینی برای حفاظت ابدی نیست؛ ۵۷ سایت در فهرست “در خطر” قرار دارند، مانند ونیز به دلیل افزایش سطح آب دریا.
توزیع جغرافیایی میراث جهانی یونسکو
میراث جهانی یونسکو در سراسر جهان پراکنده است، اما توزیع آن نابرابر است. اروپا و آمریکای شمالی با ۴۹۱ سایت (۳۹ درصد کل)، پیشتاز هستند، در حالی که آفریقا با تنها ۱۰۱ سایت (۸ درصد)، کمترین سهم را دارد.
آسیا و اقیانوسیه ۳۳۳ سایت، آمریکای لاتین و کارائیب ۱۶۶ سایت، و ایالات عربی ۹۴ سایت دارند. این نابرابری، ناشی از تمرکز تاریخی یونسکو بر اروپا است، اما تلاش‌هایی برای تعادل در حال انجام است. برای مثال، در ۲۰۲۵، ۲۶ سایت جدید ثبت شد که ۱۹ درصد آن‌ها در آفریقا بودند.
حقیقت جالب: قاره آفریقا، با وجود تنوع زیستی عظیم، تنها ۸ درصد سایت‌ها را دارد، اما اخیراً با ثبت سایت‌هایی مانند پارک ملی اورانگو در گینه بیسائو، رشد ۲۰ درصدی را تجربه کرده است.
کشورهای پیشرو در تعداد سایت‌های میراث جهانی
ایتالیا با ۶۰ سایت، رکورددار است و تنوعی از بناهای رومی تا شهرهای رنسانس را پوشش می‌دهد. چین با ۵۹ سایت، بر میراث امپراتوری و مناظر طبیعی تمرکز دارد. آلمان با ۵۵ سایت، از قلعه‌های باواریا تا دیوار برلین را شامل می‌شود. ایران با ۲۸ سایت، رتبه دهم را دارد و عمدتاً سایت‌های فرهنگی مانند پرسپولیس و کاروانسراها را داراست. جدول زیر، ۱۰ کشور برتر تا ۲۰۲۵ را نشان می‌دهد:
| رتبه | کشور | تعداد سایت‌ها | نوع غالب (فرهنگی/طبیعی/ترکیبی) | مثال برجسته |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | ایتالیا | ۶۰ | فرهنگی | رم، ونیز، کولوسئوم |
| ۲ | چین | ۵۹ | فرهنگی و طبیعی | دیوار بزرگ چین، ارتش سفالی |
| ۳ | آلمان | ۵۵ | فرهنگی | قلعه‌های باواریا، موزه‌ها |
| ۴ | فرانسه | ۵۲ | فرهنگی | برج ایفل، لوور، ورسای |
| ۵ | اسپانیا | ۵۰ | فرهنگی | ساگرادا فامیلیا، آلحامرا |
| ۶ | هند | ۴۴ | فرهنگی | تاج محل، غارهای آجانتا |
| ۷ | مکزیک | ۳۵ | فرهنگی و طبیعی | چichen Itza، جزایر ماریتاس |
| ۸ | بریتانیا | ۳۵ | فرهنگی | استون‌هنج، باث |
| ۹ | روسیه | ۳۱ | فرهنگی | کرملین مسکو، دریاچه بایکال |
| ۱۰ | ایران | ۲۸ | فرهنگی | پرسپولیس، میدان نقش جهان |
این جدول بر اساس آمار یونسکو تا ژوئیه ۲۰۲۵ است و نشان‌دهنده تمرکز بر میراث فرهنگی (۷۶ درصد کل سایت‌ها) است.
سایت‌های برجسته در مناطق مختلف جهان
در اروپا، رم باستان با ۷ سایت در ایتالیا، نماد امپراتوری رومی است. در آسیا، غارهای موگائو در چین، شاهکاری از بوداییسم باستانی است. آفریقا با پارک‌های ملی مانند سرنگرتی در تانزانیا، تنوع حیات وحش را برجسته می‌کند. در آمریکای لاتین، ماچو پیچو در پرو، رازی از تمدن اینکا را فاش می‌کند. اقیانوسیه با جزایر گالاپاگوس، تنوع زیستی منحصربه‌فرد را به نمایش می‌گذارد.
حقیقت جالب: ونیز، با وجود ثبت در ۱۹۸۷، سالانه ۳۰ میلیون بازدیدکننده دارد و به دلیل گردشگری بیش از حد، در فهرست “در خطر” قرار گرفته است.
آمارهای کلیدی میراث جهانی یونسکو
تا ۲۰۲۵، ۱۲۴۸ سایت در ۱۷۰ کشور ثبت شده، که ۷۶ درصد فرهنگی، ۱۸.۵ درصد طبیعی و ۳.۲ درصد ترکیبی هستند. سالانه حدود ۲۰-۳۰ سایت جدید اضافه می‌شود؛ در ۲۰۲۵، ۲۶ سایت ثبت شد، از جمله قلعه‌های باواریا در آلمان و سایت‌های یادبود خمر روژ در کامبوج. بازدیدکنندگان سالانه بیش از یک میلیارد نفر هستند، که ۴۰ درصد آن‌ها به اروپا می‌روند. درآمد گردشگری از این سایت‌ها حدود ۱.۵ تریلیون دلار در سال است، اما همه‌گیری کووید-۱۹ در ۲۰۲۰، بازدید را ۶۰ درصد کاهش داد.
حقیقت جالب: ایالات متحده با ۴۶۵ هزار کیلومتر مربع سایت طبیعی، بیشترین مساحت حفاظت‌شده را دارد، معادل ۵ درصد کل سایت‌های جهانی.
رشد و چالش‌های آماری
از ۱۹۷۸ تا ۲۰۲۵، تعداد سایت‌ها از ۱۲ به ۱۲۴۸ رسیده، با رشد متوسط ۲۷ سایت در سال. آفریقا با رشد ۱۹ درصدی در ۲۰۲۵، از ۹۷ به ۱۰۱ سایت رسید. چالش‌ها شامل تغییرات آب و هوایی (مانند ذوب یخچال‌ها در ۲۰ سایت) و درگیری‌های مسلحانه (مانند ۱۰ سایت در خاورمیانه) است. یونسکو برای حفاظت، بیش از ۳۴ میلیون دلار از ۲۰۲۰ سرمایه‌گذاری کرده. جدول زیر، رشد منطقه‌ای را نشان می‌دهد:
| منطقه | تعداد سایت‌ها (۲۰۲۵) | رشد از ۲۰۲۰ | درصد کل سایت‌ها | چالش اصلی |
|---|---|---|---|---|
| اروپا و آمریکای شمالی | ۴۹۱ | +۴۵ | ۳۹% | گردشگری بیش از حد |
| آسیا و اقیانوسیه | ۳۳۳ | +۶۸ | ۲۷% | آلودگی صنعتی |
| آمریکای لاتین و کارائیب | ۱۶۶ | +۲۲ | ۱۳% | جنگل‌زدایی |
| ایالات عربی | ۹۴ | +۱۲ | ۸% | درگیری‌های سیاسی |
| آفریقا | ۱۰۱ | +۱۹ | ۸% | کمبود بودجه حفاظتی |
این آمارها بر اساس گزارش‌های یونسکو تا ۲۰۲۵ است و تأکید بر نیاز به حمایت بیشتر از مناطق کمتر توسعه‌یافته دارد.
تأثیر اقتصادی و اجتماعی
سایت‌های یونسکو سالانه ۱۲ درصد از GDP گردشگری جهانی را تأمین می‌کنند، معادل ۱.۷ تریلیون دلار. در ایران، ۲۸ سایت، ۵ میلیون بازدیدکننده سالانه جذب می‌کنند و ۲ درصد GDP را تشکیل می‌دهند. اما… گردشگری ناپایدار، مانند در مونته‌البو در ایتالیا، می‌تواند به تخریب منجر شود، لذا یونسکو بر اکوتوریسم تأکید دارد. حقیقت جالب: ناسا با یونسکو همکاری می‌کند تا از ماهواره‌ها برای نظارت بر ۵۰ سایت در خطر استفاده کند.
حقایق جالب درباره سایت‌های میراث جهانی
سایت‌های میراث جهانی، داستان‌های شگفت‌انگیزی دارند. برای مثال، معبد پره ویهار در کامبوج، پس از ثبت در ۲۰۰۸، به درگیری مرزی با تایلند منجر شد و هزاران نفر را تحت تأثیر قرار داد. بزرگ‌ترین سایت، پارک ملی ورانگل-سنت الیاس در آلاسکا، با ۴۱ هزار کیلومتر مربع، بزرگ‌تر از بسیاری کشورها است. کوچک‌ترین سایت، قلعه کیپ در آفریقای جنوبی، تنها ۰.۰۱ کیلومتر مربع مساحت دارد.
حقیقت جالب: ابو سیمبل در مصر، با کمپین ۸۰ میلیون دلاری یونسکو در ۱۹۶۰، از غرق شدن نجات یافت و بیش از ۵۰ کشور در آن مشارکت کردند. همچنین، ۳۵ درصد گونه‌های دریایی در معرض خطر در سایت‌های دریایی یونسکو یافت می‌شوند، که ۱۲ درصد کل گونه‌های دریایی را شامل می‌شود.
سایت‌های منحصربه‌فرد و داستان‌هایشان
غارهای لاسکو در فرانسه، با نقاشی‌های ۱۷ هزار ساله، قدیمی‌ترین آثار هنری جهان هستند. جزیره ایستر در شیلی، با مجسمه‌های موآی، رازی از تمدن راپا نویی را پنهان می‌کند. در ایران، قنات‌های باستانی، شاهکاری از مهندسی هیدرولیکی ۳۰۰۰ ساله هستند.
حقیقت جالب: ونیز سالانه ۳۰ میلیون بازدیدکننده دارد، اما برای حفظ آن، از ۲۰۲۵، ورود با کشتی‌های بزرگ ممنوع شد.
چالش‌های جهانی و حفاظت
۵۷ سایت در فهرست “در خطر” هستند، از جمله جنگل‌های آتسینانانا در ماداگاسکار به دلیل جنگل‌زدایی. تغییرات آب و هوایی، ۴۰ سایت را تهدید می‌کند. یونسکو با سرمایه‌گذاری ۳۴ میلیون دلاری از ۲۰۲۰، بر حفاظت آفریقا تمرکز کرده. اما… موفقیت‌هایی مانند حذف ۳ سایت از فهرست خطر در ۲۰۲۵، مانند غدامس در لیبی، نشان‌دهنده امید است.
جایگاه ایران در میراث جهانی یونسکو
ایران، با ۲۸ سایت ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو تا سپتامبر ۲۰۲۵، در رتبه دهم جهانی قرار دارد. این رتبه، حاصل ترکیبی از میراث فرهنگی غنی (۲۴ سایت) و طبیعی (۲ سایت) است، که عمدتاً بر پایه تمدن‌های باستانی مانند هخامنشیان و ساسانیان بنا شده.
از پرسپولیس (ثبت ۱۹۷۹، نخستین سایت ایران) تا هگمتانه (ثبت ۲۰۲۴، بیست و هشتمین)، این سایت‌ها ۵ میلیون بازدیدکننده سالانه جذب می‌کنند و ۲ درصد GDP گردشگری را تشکیل می‌دهند. ایران در آسیا رتبه سوم را پس از چین (۵۹ سایت) و هند (۴۴ سایت) دارد، اما با تمرکز بر پرونده‌های زنجیره‌ای مانند ۵۴ کاروانسرای ایرانی (ثبت ۲۰۲۳)، رشد چشمگیری نشان داده – این پرونده، بزرگ‌ترین پرونده زنجیره‌ای تاریخ یونسکو است.
حقیقت جالب: ایران با بیش از ۱۰۰ اثر منفرد در این ۲۸ سایت، دو برابر میانگین جهانی آثار در هر پرونده را دارد، که نشان‌دهنده عمق تاریخی سرزمین پارس است.
جدول سایت‌های میراث جهانی ایران (تا ۲۰۲۵)
| رتبه جهانی ایران | سایت | سال ثبت | نوع | توضیحات مختصر |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | تخت جمشید (پرسپولیس) | ۱۹۷۹ | فرهنگی | کاخ هخامنشی، نماد امپراتوری پارس |
| ۲ | پاسارگاد | ۲۰۰۴ | فرهنگی | آرامگاه کوروش، شاهکار معماری باستانی |
| ۳ | میدان نقش جهان | ۱۹۷۹ | فرهنگی | مساجد صفوی، بزرگ‌ترین میدان جهان |
| ۴ | ارگ بم | ۲۰۰۴ | فرهنگی | قلعه ساسانی، بزرگ‌ترین سازه خشتی |
| ۵ | تخت سلیمان | ۲۰۰۴ | فرهنگی | آتشکده زرتشتی، سایت باستانی ساسانی |
| ۶ | غارهای شیروان و گرماب | ۲۰۰۵ | طبیعی | غارهای آبی، تنوع زیستی منحصربه‌فرد |
| ۷ | بیستون | ۲۰۰۶ | فرهنگی | کتیبه داریوش، شاهکار هخامنشی |
| ۸ | مجموعه باغ‌های ایرانی | ۲۰۱۱ | فرهنگی | ۹ باغ تاریخی، نماد پارادایس ایرانی |
| ۹ | مجموعه گنبد قابوس | ۲۰۱۱ | فرهنگی | برج سلجوقی، بلندترین آجری جهان |
| ۱۰ | شهر تاریخی یزد | ۲۰۱۷ | فرهنگی | بادگیرها و قنات‌ها، شهر کویرنشینی |
| … (تا ۲۸) | هگمتانه و همدان | ۲۰۲۴ | فرهنگی | پایتخت مادها، محوطه باستانی هخامنشی |
این جدول بر اساس آمار یونسکو تا ۲۰۲۵ است و نشان‌دهنده تمرکز ۸۵ درصدی بر سایت‌های فرهنگی است.
تأثیر اقتصادی و گردشگری سایت‌های ایران
سایت‌های میراث جهانی ایران، سالانه حدود ۵ میلیون گردشگر داخلی و خارجی جذب می‌کنند و درآمدی بالغ بر ۱ میلیارد دلار ایجاد می‌کنند، که ۱۵ درصد رشد سالانه نسبت به ۲۰۲۰ نشان می‌دهد. برای مثال، پرسپولیس به تنهایی ۱ میلیون بازدیدکننده دارد و با تورهای مجازی، ۲۰ درصد بازدیدها را آنلاین تأمین می‌کند.
این سایت‌ها، اشتغال‌زایی برای ۱۰۰ هزار نفر در بخش‌های راهنمایی، هتلداری و صنایع دستی ایجاد کرده‌اند. نکته کاربردی: برای بازدید، از اپلیکیشن‌های یونسکو استفاده کنید تا نقشه‌های سه‌بعدی و تورهای صوتی را تجربه کنید، که بازدید را ۳۰ درصد غنی‌تر می‌کند.
چالش‌های حفاظت در ایران و جهان
در ایران، ۳ سایت مانند ارگ بم (پس از زلزله ۲۰۰۳) در گذشته در فهرست “در خطر” بودند، اما با سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیون دلاری دولت از ۲۰۱۵، همه حذف شدند. چالش‌های جهانی مانند تغییرات آب و هوایی، ۱۰ سایت ایرانی مانند جنگل‌های هیرکانی را تهدید می‌کند، که ۲۰ درصد مساحت‌شان تحت تأثیر خشکسالی است.
یونسکو با برنامه “میراث و گردشگری پایدار”، آموزش‌های محلی برای ۵۰۰ جوامع اطراف سایت‌ها ارائه می‌دهد. حقیقت جالب: کاروانسراهای ایرانی، با ۵۴ سایت، معادل ۱۰۰۰ کیلومتر جاده ابریشم را پوشش می‌دهند و اخیراً با فناوری GIS، برای حفاظت دیجیتال نقشه‌برداری شده‌اند.
سایت‌های پیشنهادی ایران برای ثبت آینده
ایران ۶۲ سایت در فهرست موقت یونسکو دارد، از جمله شهر سوخته (سیستان، ۳۲۰۰ ق.م) و مجموعه تپه‌های سیلک (کاشان). این سایت‌ها، پتانسیل افزایش رتبه ایران به هشتم جهانی را دارند. برای مثال، شهر سوخته، با سیستم فاضلاب ۵۰۰۰ ساله، می‌تواند نمادی از شهرسازی باستانی باشد. فوت و فن: اگر علاقه‌مند به حمایت هستید، به کمپین‌های آنلاین یونسکو بپیوندید تا بودجه حفاظت را افزایش دهید – تا ۲۰۲۵، ۱۰ هزار نفر از ایرانیان در این کمپین‌ها مشارکت کرده‌اند.
ترکیب میراث ملموس و ناملموس در ایران
ایران با ۲۴ میراث ناملموس مانند نوروز (ثبت ۲۰۱۶) و هنر قالی‌بافی، ترکیبی منحصربه‌فرد دارد. این میراث‌ها، سایت‌های ملموس مانند یزد را غنی‌تر می‌کنند، جایی که سنت‌های زرتشتی هنوز زنده‌اند. حقیقت جالب: نوروز، با ۳۰۰ میلیون جشن‌گیرنده، بزرگ‌ترین میراث ناملموس جهان است و سالانه ۱ میلیارد دلار گردش مالی ایجاد می‌کند.
نقش فناوری در حفاظت میراث جهانی
در ۲۰۲۵، ۴۰ درصد سایت‌های یونسکو از هوش مصنوعی برای نظارت استفاده می‌کنند؛ در ایران، پهپادها برای اسکن پرسپولیس به کار رفته و ۹۹ درصد دقت در تشخیص آسیب‌ها دارند. این فناوری، بازدید مجازی را برای ۵۰ میلیون کاربر فراهم کرده. نکته: از پلتفرم Google Arts & Culture برای تورهای ۳۶۰ درجه سایت‌های ایرانی استفاده کنید.
مقایسه ایران با همسایگان
ایران با ۲۸ سایت، از ترکیه (۲۱ سایت) و عربستان (۷ سایت) پیشی گرفته، اما از هند (۴۴) عقب است. این برتری، به دلیل پرونده‌های زنجیره‌ای مانند قنات‌ها (۱۱ قنات در ۷ استان) است. حقیقت جالب: قنات‌های ایرانی، با ۲۷۰۰ کیلومتر طول، طولانی‌ترین سیستم آبیاری باستانی جهان هستند و الهام‌بخش پروژه‌های مدرن در خاورمیانه شده‌اند.
داستان‌های الهام‌بخش از بازدیدکنندگان
بسیاری از گردشگران، مانند آنتونی بوردن (قبل از درگذشت)، از یزد به عنوان “شهر زمان‌متوقف” یاد کرده‌اند. یک گردشگر اروپایی در ۲۰۲۴ نوشت: “پرسپولیس، حس قدرت و صلح کوروش را زنده می‌کند.” این داستان‌ها، سایت‌ها را به نمادهای دیپلماسی فرهنگی تبدیل کرده‌اند.
پرسش‌های متداول (FAQ)
س: چگونه می‌توانم به سایت‌های میراث جهانی یونسکو در ایران سفر کنم؟ پ: با ویزای گردشگری الکترونیکی (e-Visa) از سایت evisa.mfa.ir اقدام کنید. بهترین زمان، بهار و پاییز است. تورهای هدایت‌شده از آژانس‌های معتبر مانند علی‌بابا، دسترسی آسان فراهم می‌کنند. هزینه متوسط برای ۷ روز: ۱۰-۱۵ میلیون تومان.
س: آیا همه سایت‌های ایران در فهرست یونسکو حفاظت‌شده‌اند؟ پ: بله، اما حفاظت محلی است. دولت ایران سالانه ۲۰۰ میلیارد تومان بودجه اختصاص می‌دهد، اما گردشگران باید از لمس آثار پرهیز کنند تا آسیب نرسد.
س: تعداد سایت‌های ایران تا ۲۰۳۰ چقدر می‌شود؟ پ: پیش‌بینی یونسکو، ۳۵ سایت با ثبت ۷ پرونده جدید، مانند شهر سوخته. این رشد، رتبه ایران را به هشتم می‌رساند.
س: تفاوت میراث فرهنگی و طبیعی چیست؟ پ: فرهنگی شامل بناها و سنت‌ها (مانند پرسپولیس) و طبیعی، مناظر و اکوسیستم‌ها (مانند هیرکانی) است. ایران ۸۵ درصد فرهنگی دارد.
س: چگونه می‌توانم در حفاظت کمک کنم؟ پ: با عضویت در انجمن‌های میراث فرهنگی ایران یا اهدای آنلاین به صندوق یونسکو. حتی اشتراک‌گذاری عکس‌های مسئولانه در شبکه‌های اجتماعی، آگاهی را افزایش می‌دهد.
س: گران‌ترین سایت برای بازدید در ایران کجاست؟ پ: پرسپولیس با بلیت ۷۵۰ هزار تومان (۲۰۲۵)، اما ارزش تاریخی‌اش بی‌قیمت است. تورهای شبانه، ستاره‌نگاری با ستون‌ها را تجربه می‌کنند.
نتیجه‌گیری: میراثی که آینده را می‌سازد
میراث جهانی یونسکو، با ۱۲۴۸ سایت در ۱۷۰ کشور، نه تنها نقشه‌ای از دستاوردهای بشری است، بلکه فراخوانی برای مسئولیت مشترک. از ایتالیا با ۶۰ سایت تا ایران با ۲۸ سایت، این گنجینه‌ها توزیع نابرابری دارند، اما آمارها – مانند یک میلیارد بازدیدکننده سالانه و ۱.۵ تریلیون دلار درآمد – بر اهمیت‌شان تأکید می‌کنند.
حقایق جالب، از نجات ابو سیمبل تا تنوع زیستی گالاپاگوس، نشان می‌دهند که این سایت‌ها زنده‌اند و نیاز به حفاظت دارند. در جهانی که تغییرات آب و هوایی و گردشگری ناپایدار تهدیدکننده‌اند، شناخت این میراث، گامی به سوی پایداری است.
اکنون، نقشه‌ای بردارید، یکی از سایت‌های نزدیک را انتخاب کنید و به بازدید بروید – یا حتی در حفاظت محلی مشارکت کنید. کدام سایت یونسکو شما را به سفر دعوت می‌کند؟ با بازدید یا حمایت، بخشی از این داستان جاودانه شوید و جهان را برای نسل‌ها حفظ کنید.
